Dilaaga Qarsoon!!!

Dhiikarku Cudur Aamusnaan Ku Bilaabma, Saameyn Weynna Leh
Dhiikarka ama cadaadiska dhiigga oo sareeya (Hypertension) waa mid ka mid ah cudurrada ugu caansan uguna khatarta badan ee saameeya dadka da’da kala duwan leh. Waxa uu si gaar ah u halis u yahay sababtoo ah inta badan calaamado muuqda ma laha ilaa uu waxyeello u geysto xubnaha muhiimka ah ee jirka.

Waa Maxay Dhiikarku?

Dhiikarku waa xaalad uu cadaadiska dhiigga ee xididdada dhiiggu ku wareegayo uu noqdo mid ka sarreeya heerkii caadiga ahaa. Marka dhiiggu si xoog leh ugu socdo xididdada, wuxuu abuurayaa culays saameeya wadnaha, maskaxda, kelyaha iyo xubnaha kale.

• Cadaadiska dhiigga waxaa lagu cabbiraa laba tiro:
• Tiro sare (systolic): Marka wadnuhu garaacayo dhiigga.

Tiro hoose (diastolic): Marka wadnuhu nasanayo.
Haddii cabbirkaagu yahay 140/90 mmHg ama ka sareeya, waxaa loo arkaa dhiikar.

Maxaa Keena Dhiikarka?

Waxaa jira laba nooc oo dhiikar ah:

✓ Dhiikar aan sabab gaar ah lahayn (Primary Hypertension): Badanaa wuxuu la xiriiraa da’da, hidde-sideyaasha, iyo qaab-nololeedka.

✓ Dhiikar uu sabab leeyahay (Secondary Hypertension): Waxaa sababa cudurro sida kelyaha, qanjirka thyroid-ka, ama isticmaalka daawooyinka qaarkood.

Sababaha Khatarta Kordhiya:

1. Cunto cusbo badan leh
2. Cayil (miisaan xad dhaaf ah)
3. Dhaqdhaqaaq la’aan
4. Cabidda sigaarka iyo khamriga
5. Walwal iyo culeys maskaxeed
6. Taariikh qoys oo dhiikar ku soo dhacday

Calaamadaha Dhiikarka

Inkastoo dhiikarka inta badan calaamad la’aan yahay, haddana marka uu sare u kaco si xad dhaaf ah,

wuxuu keeni karaa:

1. Madax xanuun
2. Daal iyo wareer
3. Aragga oo daciifa
4. Dhiig ka yimaada sanka
5. Garaac wadne oo degdeg ah

Saameynta Dhiikarka Haddii Aan La Daawayn

Dhiikarka joogtada ah wuxuu keeni karaa:

1. Wadne xanuun (heart failure)
2. Istaroog (stroke)
3. Kelyo shaqada gabta
4. Aragga oo baaba’a
5. Maskaxda oo saameyn ku timaado

Sidee Loo Xakameeyaa Dhiikarka?

1. Isbedel Nolosha ah:
2. Cun cunto caafimaad leh oo milix yar
3. Jimicsi samee ugu yaraan 30 daqiiqo maalintii
4. Jooji sigaarka iyo cabitaanka khamriga
5. Yaree walwalka, samee nasasho joogto ah
6. La soco miisaankaaga

La-talin iyo Daawo:

• Si joogto ah u cabbir cadaadiska dhiigga
• La xiriir dhakhtarka haddii cabbirkaagu sareeyo
• Haddii loo baahdo, raac daawada uu dhakhtarku kuu qoro

Gunaanad

Dhiikarka waa cudur aamusnaan ah laakiin saameyn xun ku yeelan kara nolosha haddii aan si dhab ah loo maareyn. Wacyi-gelin, kormeer joogto ah, iyo qaab nololeed caafimaad leh ayaa ah hubka ugu fiican ee lagaga hortagi karo ama lagula noolaan karo dhiikarka si badbaado leh.